Dracarys!

ή Γιατί ο κόσμος απογοητεύτηκε από το Game of Thrones.

Η διαφορά μεταξύ δυσμενούς κριτικής και απέχθειας είναι σημαντική και προφανής: απεχθάνομαι κάτι που μου λέει ή που μου δείχνει κάτι που δεν θέλω να δω ή να ακούσω.

Για παράδειγμα, ο λόγος που απεχθάνομαι οτιδήποτε έχει ζόμπι είναι η αναιδής ασέβεια απέναντι στους νεκρούς καθώς και το νεοσυντηρητικό και κρυπτοφασιστικό πλαίσιο σχεδόν κάθε αφήγησης με ζόμπι, σύμφωνα τις οποίες αφηγήσεις η συντέλεια είναι αναπόφευκτη και θα έχει τη μορφή ορδών από πεινασμένους, ρακένδυτους και ανεγκέφαλους όχλους από διαβάτες που θα απειλούν λίγους, συνετούς και «άριστους» οπλοφόρους. Με δυο λόγια «ουουου, ψυχολογία των μαζών» και «ουουου, πρόσφυγες πρόσφυγες: κλείστε τα σύνορα».

Πάμε στο Game of Thrones. Αφήνω στην άκρη διάφορα κενά στην πλοκή, κάποια κανονικά χάσματα, ή τη σχέση της σειράς με το βιβλίο, ζητήματα που απασχολούν κυρίως τους φαν.

No happy ending

Η ανάγκη για να καλό τέλος, όπου ο μορφονιός λιγάκι Αλαντίν παντρεύεται τη μορφονιά, μαλαματένια και ξανθιά, και βασιλεύουν μαζί διαψεύδεται σε αργή κίνηση και με προσεγμένη βαναυσότητα. Δεν εκπληρώνεται η παιδική χαρά του καλού και της καλής με τους καταπληκτικούς δράκους και τους στρατούς επιλέκτων, ίσα ίσα: όλα πάνε στραβά με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Άσε που είναι θεια του, κάτι που πάει για στοιχείο σεναρίου πορνό.

Όπως έγραψε την προηγούμενη δεκαετία ο Rakasha σε κείμενο που δεν μπορώ να βρω, το Song of Ice and Fire διακρινόταν ακριβώς για τον ιστορικό και πολιτικό ρεαλισμό του: οι καλοί δεν κερδάνε πάντα ενώ πολλές φορές πεθαίνουν, άσε που δεν είναι πάντοτε σαφές ποιοι είναι οι καλοί, χώρια ότι κανείς δεν είναι 100% καλός ενώ η εξουσία διαφθείρει. Όσο και να προοδεύουμε, έχουμε πάντοτε ανάγκη από αφηγήσεις με καλό τέλος· ωστόσο ήδη από την αρχή του το Game of Thrones δεν υποσχέθηκε κάτι τέτοιο.

The evil that (wo)men do

Μια στυγερή αφήγηση χωρίς καλό τέλος θα ήταν ανεκτή αν οι καλοί έπεφταν μάρτυρες και γίνονταν σπορά ενός νέου καλύτερου κόσμου, προσδοκία προς την οποία το σενάριο της σειράς μας έσπρωξε πονηρά και απατηλά πολλές φορές, εξού και ότι επανειλημμένα περιμέναμε ότι ο Τζον Σνόου ή η Νταινέρυς θα πάνε να συναντήσουν τους προγόνους τους. Δυστυχώς όμως όχι: η ξανθιά καλλονή με τους τρεις δράκους μετατρέπεται σε παρανοϊκό ηγέτη γενοκτονικών διαθέσεων και πλέον δεν συγκρούεται το Καλό (Νταινέρυς) με το Κακό (Σέρσι), παρά δύο διεκδικήτριες του θρόνου εξίσου αδιάφορες για τον εξαθλιωμένο άμαχο λαό.

Ο επίμαχος όγδος κύκλος της σειράς μάς δείχνει ότι ο πόλεμος είναι το απόλυτο κακό, κάτι που θέλουμε να λησμονούμε, ιδίως αν είμαστε δεξιοί θιασώτες των φιλανθρωπικών εισβολών και των «επεμβάσεων» προς αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Οι πόλεις πέφτουν ή παραδίδονται με σφαγές αθώων, είτε πρόκειται για το King’s Landing, είτε είναι η Τριπολιτσά, η Βηρυτός, η Βαγδάτη, η Φαλλούτζα, η Τρίπολη της Λιβύης, το Χαλέπι, η Χομς, η Γάζα ή το Καράκας αύριο μεθαύριο — ακόμα και το ναζιστικό Βερολίνο κι η ναζιστική Δρέσδη. Δεν υπάρχουν  χειρουργικές επεμβάσεις στον πόλεμο, δεν υπάρχουν καθαρές παραδόσεις: όταν πέφτει μια πόλη την πληρώνουν οι αθώοι. Τίποτε στον πόλεμο δεν είναι καθαρό, κάτι που η γενιά μας προτιμά να λησμονεί παρακολουθώντας βομβαρδισμούς και συρράξεις σε ζωντανή αναμετάδοση και προσποιούμενη ότι αποτελούν θέαμα και μόνο ή παρτίδα γεωπολιτικού σκακιού.

Η μακροσκελής και επίτηδες λεπτομερής σκηνή της αναίτιας σφαγής στο King’s Landing όπου εξαθλιωμένοι άνθρωποι θάβονται κάτω από ερείπια ή καίγονται ζωντανοί από δρακογενή ναπάλμ (καθόλου τυχαίο) παραείναι κοντινή μας αλλά και αλλόκοτα απομακρυσμένη από εμάς για να μας αφήσει αδιάφορους. Σκηνές όπως αυτή αποτελούν το μέρος των ηρωικών καταλήψεων και των mission accomplished το οποίο δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να βλέπουμε.

The Stalinator

Πολλοί αριστεροί απεχθάνονται το πώς εξελίσσεται η σειρά γιατί βλέπουν την Νταινέρυς να μετατρέπεται από Λένιν-Τρότσκυ, απελευθερώτρια των σκλάβων και εισηγήτρια λαϊκών σοβιέτ στο Μερήν, σε Στάλιν-Πολ Ποτ (αν ο Πολ Ποτ είχε αεροπορία με ναπάλμ). Είναι χαρακτηριστικό ότι η Καλήσι του όγδοου κύκλου έχει διολισθήσει κανονικά προς την προσωπολατρία: και απαιτεί υπακοή και θέλει να την αγαπούν (ως μητερούλα). Ταυτόχρονα, ως άλλος Πολ Ποτ αποφασίζει ότι τα πλήθη του King’s Landing αξίζουν θάνατο επειδή δεν εξεγέρθηκαν κατά της τυραννίας και επειδή δεν είναι δεκτικά αναμόρφωσης: όθεν, θα σφαγιαστούν για να ζήσουν οι επόμενες γενιές (εδώ μια παύση πάλι).

Βεβαίως κάποιος (εγώ π.χ.) θα αντέτεινε ότι το Χόλυγουντ για προπαγανδιστικούς λόγους αρέσκεται να παρουσιάζει συστηματικά τον σταλινισμό και τον ολοκληρωτισμό ως περίπου φυσική εξέλιξη κάθε εξεγερτικού και επαναστατικού κινήματος, όπως π.χ. στο The Dark Knight rises του Νόλαν. Ωστόσο η διολίσθηση της Ελευθερώτριας των Σκλάβων σε παρανοϊκή αυταρχική ηγέτιδα γενοκτονικών πρακτικών δεν είναι ούτε αποκλειστικά ψυχολογίστικης φύσεως ούτε γενικό σχόλιο στο πόσο μάταιες είναι οι επαναστάσεις, γιατί απλούστατα στο Westeros δεν υπήρξε πουθενά επανάσταση και στο Westeros η Νταινέρυς / Καλήσι έφτασε ως εισβολέας και διεκδικήτρια θρόνου — κάτι που ο σχωρεμένος ο Βάρυς υπαινίχθηκε πολλάκις. Κάτι σαν την ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν το ’79, ας πούμε.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι ενώ ο Βάρυς μίλησε για την απόλυτη εξουσία και πώς αυτή επηρεάζει τη ζωή και των θάνατο εκατομμυρίων, ο Τύριον κοιτάζει με μεγάλα μάτια την πεφωτισμένη δεσποτεία και προσδοκά το έλεός της. Και πάλι, πράγματα καθημερινά, που δεν θέλουμε να βλέπουμε.