Πριν μερικούς μήνες συζητούσα με μια γεωργιανή συνάδελφο που ζει επί δεκαετίες στη Γαλλία, μάλλον τυπική εκπρόσωπο της Gauche caviar: αμήχανη και σε πλήρη απορία σχετικά με το τι συμβαίνει στον κόσμο. Προτού προχωρήσω, ας δηλώσω το προφανές, ότι είναι προτιμότερο να απορείς και να αισθάνεσαι αμήχανος και ματαιωμένος παραμένοντας ωστόσο στο πλευρό των αδύνατων, παρά να καταντάς είτε κομματόσκυλο είτε πρώην αριστερός που ανακαλύπτει τα θέλγητρα του νεοφιλελευθερισμού ή κάποιας πτυχής του κρατισμού όπως η καταστολή.
Η φίλη μου η Νίνα (ας την πούμε έτσι) είναι και αυτή της άποψης ότι ο σταλινισμός και ο ναζισμός είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, όπως είθισται να υποστηρίζεται στη στερημένη από σοβαρή κριτική σκέψη εποχή μας των ισοσκελισμών και των ισαπεχουσών τομών.
«Μα δεν γίνεται να βάζεις στο ίδιο τσουβάλι μια ιδεολογία της οποίας οι προθέσεις θεμελιώνονται στον ρατσισμό, στον μιλιταρισμό, στο μίσος και στον θάνατο με μία της οποίας θεμελιώνονται στη δικαιοσύνη, στην ισότητα, στην αλληλεγγύη και στον διεθνισμό», της είπα.
«Με παρόμοια αποτελέσματα και εξίσου αυταρχικές στην πράξη», μου είπε. «Προτιμάς την υποκρισία [του σταλινισμού] από τον κυνισμό [του ναζισμού].»
Δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω συγκριτικά την ποιότητα των δύο ολοκληρωτισμών, το έχουνε πράξει άλλοι, όσο για τα αποτελέσματά τους δεν μπορώ να δεχτώ ότι μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε συζήτηση μεταξύ πολιτισμένων ανθρώπων η οποία θα ευτέλιζε το Ολοκαύτωμα έστω και διά της πλαγίας.
Κατά τ’ άλλα, θα παρακαλούσα τον καλό θεό να μην χρειαστεί ποτέ στη ζωή μου όντως να πρέπει να διαλέξω μεταξύ κυνισμού και υποκρισίας, γιατί σε κάθε περίπτωση θα διάλεγα την υποκρισία, την οποία απεχθάνομαι. Θα τη διάλεγα πάντως γνωρίζοντας πως επιλέγω το Κακό απέναντι στο Χειρότερο.