Δεξιές ιδεοληψίες

Μεγάλωσα με μία σταθερή κι απαράλλαχτη κριτική απέναντι σε οποιοδήποτε κίνημα επιζητούσε ή επιδίωκε να αλλάξει κάτι στον κόσμο.

Κάθε μα κάθε τέτοιο κίνημα απαρτιζόταν τάχα από ιδεοληπτικούς, ενώ οι τρόποι και οι μέθοδοι που θα άλλαζαν κάτι στον κόσμο χαρακτηρίζονταν ως αποκυήματα ιδεοληψίας και βολονταρισμού. Αυτά πάνω κάτω ακούει κανείς ακόμα, είκοσι χρόνια μετά την έναρξη του Μέλλοντος, του 21ου αιώνα.

Η Δεξιά, ας την πούμε με το όνομά της, πλασαριζόταν ανέκαθεν ως η ιδεολογία της ψυχραιμίας, του ρεαλισμού, της στενής σχέσης με το εφικτό. Εδώ δεν είχαμε να κάνουμε με τρελά όνειρα, με ανέφικτες ουτοπίες ή με αιτήματα κι απαιτήσεις που θα έφερναν ταραχή και βία: η Δεξιά πλασαριζόταν και πλασάρεται ως η μέθοδος (όχι η παράταξη) του πολιτικά εφικτού, μια ψύχραιμη εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας, πιο κοντά στην καρδιά του φιλήσυχου και εξ όψεως σεμνού ανθρώπου.

Πάντοτε βεβαίως διέθετε η Δεξιά τη διάσταση εκείνη της ελλειμματικής ενσυναίσθησης, στα όρια της ψυχοπάθειας, που τόσο όμορφα έδενε με την ελληνική ιδεολογία: «να ψοφήσουν όλοι εκτός από το σόι μου» (ή και επιλεγμένα μέλη του), «μακριά από τον κώλο μας κι όπου θέλει ας πάει», «κρύψε να περάσουμε». Αυτή όμως δεν ήταν η «σοβαρή» Δεξιά των ιδεοληψιών που μας απασχολούν εδώ, παρά η άλλη.

Αυτό λοιπόν που πούλαγε και πουλάει η Δεξιά στον μέσο άνθρωπο και σώφρονα ψηφοφόρο είναι το εξής: «θες ακροβασίες, αιθεροβάμονες και βολονταριστές, ή κάτι που θα δουλέψει; θες επώδυνες λύσεις και μια δόση θανάτου λόγω αδήριτων αναγκών και της σάπιας ανθρώπινης φύσης ή λόγω ιδεολογιών του κάθε κουλτουριάρη; Σίγουρα το πρώτο· άρα τη Δεξιά. Άλλωστε, οι κομμουνιστές (δηλαδή συλλήβδην όσοι δεν είναι ακριβώς ευχαριστημένοι με το πώς πάει ο κόσμος) θα μας πάρουνε τα σπίτια, όχι τίποτα καταχρεωμένες τράπεζες.

Κι όμως είναι προφανές ότι η ψύχραιμη Δεξιά της παπανούτσειας μεσότητας είναι εξίσου ιδεοληπτική με οποιοδήποτε κίνημα που θέλει να αλλάξει κάτι στον κόσμο και ίσως έχει χάσει λιγάκι τον δρόμο του. Επίσης, είναι πιο ζημιογόνα από όλους αυτούς τους άπλυτους κι άφρονες βολονταριστές γιατί η Δεξιά δεν έχει καμμία επίγνωση πόσο ιδεοληπτική, αφελώς ιδεοληπτική, είναι. Πώς το λένε οι επιστημολόγοι: όταν καμώνεσαι πως δεν έχεις θεωρία απλώς δεν μας λες ποια θεωρία πρεσβεύεις.

Για παράδειγμα, ήταν απλούστερος κι ειλικρινέστερος ο κόσμος τον παλιό καλό καιρό; Αν ρωτήσει κανείς τον μέσο δεξιό η απάντηση είναι θετική. Συνεπώς, αν υπάρχει κρίση αξιών σήμερα είναι επειδή κάποτε οι αξίες γινόντουσαν σεβαστές και συνήθως έστεκαν, έστω κι αν όχι ακλόνητες. Γενικότερα, η δεξιά ιδεοληψία έγκειται στην ταύτιση κάθε πολιτικού προβλήματος με κάποια κρίση αξιών, συνήθως επινοημένη. Στον πυρήνα καθεμιάς από αυτές τις τάχα κρίσεις υπάρχει ένα τιμιότερο και ευθυφρονέστερο παρελθόν, ένας κόσμος απλός αλλά ντόμπρος. Ο κόσμος ήταν καλύτερος στο παρελθόν όχι βεβαίως επειδή ήταν δικαιότερος αλλά επειδή ήταν απλούστερος και ειλικρινής: είτε (πολύ) ωμός και κυριολεκτικός είτε υποκριτικός όσο έπρεπε. Η ευτέλεια ενός τέτοιου ιδεασμού ξεπερνάει ακόμα και την τυπικά αριστερή ιδεοληψία ότι π.χ. «ο λαός έχει πάντα δίκιο», αν και ίσως αποτελεί το είδωλό της.

Μια άλλη δεξιά ιδεοληψία είναι η μετάφραση σε θεομηνία κάθε αποτυχίας του κράτους (όταν βρίσκεται στα χέρια της) ή των οικονομικών συμφερόντων που υπηρετεί. Από τον Στρατηγό Άνεμο του γραφικού Πολύδωρα το 2007 μέχρι την τρομακτική καταστροφή στο Φράγμα Βάγιοντ το 1963, από τους σεισμούς που ισοπεδώνουν κτίρια χτισμένα από λαμόγια μέχρι την πυρκαγιά στον πύργο Γκρένφελ το 2017, ό,τι κακό και συμφορά επιπίπτει είναι προϊόν αποκλειστικά θεομηνίας. Η ετυμηγορία της θεομηνίας μπορεί να συνοδεύεται από (τυπικά δεξιές) θυμοσοφίες για τα ραιβά δοκάρια πάνω στα οποία είναι χτισμένη η ανθρώπινη φύση κτλ., με μια δόση από memento mori. Πολλές φορές ο ιδεοληπτικός οίστρος επεκτείνεται και σε δημοσιονομικές πολιτικές ή και σε στρατιωτικές αποφάσεις: πότε η ΤΙΝΑ πότε η κακιά στιγμή. Σχετική βεβαίως με αυτόν τον ιδιότυπα μοιρολατρικό ιδεασμό είναι η καθολική και εκ των προτέρων απαξίωση της πολιτικής («τίποτα δεν θα αλλάξει») αλλά και το περίφημο «όλοι ίδιοι είναι».

Ένας τρίτος ιδεασμός; ποιος άλλος από το ότι η Δεξιά ταυτίζεται με τον συντηρητισμό, με τη διατήρηση κάθε καλού πράγματος από ένα ιδανικό παρελθόν (όταν και καλά οι αξίες δεν είχαν ακόμα εκπέσει). Η Δεξιά θα αυτοπροβάλλεται πάντοτε ως υπερασπιστής της ασφάλειας και ως φύλακας της κανονικότητας. Κι όμως, και η Δεξιά αγωνίζεται να αλλάξει τον κόσμο: «αν προσπαθείς να αλλάξεις τον κόσμο προς όφελος των πολλών είσαι βολονταριστής, ουτοπιστής και αιθεροβάμων. Αν όμως προσπαθείς να τον καταντήσεις κάτι μεταξύ Children of Men, Elysium, Blade Runner 2049 και Handmaid’s Tale, τότε είσαι πραγματιστής. Έτσι δουλεύει ανέκαθεν η Αντίδραση, και πριν τον καπιταλισμό σας: 30% συντήρηση, 70% κοινωνική αλλαγή προς τον αυταρχισμό και την εκμετάλλευση.» Κάθε απόπειρα να αλλάξεις τον κόσμο προς την αντίθετη κατεύθυνση, είναι βεβαίως διχαστικός βολονταρισμός.

Τι άλλο να πει κανείς κλείνοντας εκτός από δύο πράγματα: «Ντου από παντού» και «Να πεθάνει η Ελλάδα να ζήσουμε εμείς».