
Διαβάζω το Jerusalem: the Biography και πραγματικά έχω εντυπωσιαστεί. Ενώ ακόμα είμαι στον 12ο αιώνα, πριν τους Οθωμανούς και πολύ πριν το Παλαιστινιακό, η ιστορία της πόλης αυτής δεν είναι από την αρχή παρά η ιστορία ανελέητων κι αλλεπάλληλων σφαγών.
Αντιλαμβάνομαι ότι μια αναμενόμενη αντίδραση σε μια τέτοια γενίκευση είναι ότι, σιγά, αυτή είναι η φύση του πολέμου και αυτή είναι η ιστορία της ανθρωπότητας. Κι όμως, η Ιερουσαλήμ φαίνεται αφενός να ελκύει σφαγείς, πολλές φορές σε ταχύτατη εναλλαγή μεταξύ τους, όπου οι πολιορκούμενοι και σφάγια γίνονται σφαγείς και πολιορκητές και μετά τανάπαλιν, αφετέρου πολλοί από τους κατακτητές της έχουν την όρεξη και τη μανία να ξεθεμελιώνουν την πόλη ― συνήθως για να την ξαναχτίσουν μετά.
Εντωμεταξύ όλα αυτά ξεκινούν δυνατά πολύ πριν η Ιερουσαλήμ καταστεί ιερή πόλη τριών μονοθεϊστικών θρησκειών κτλ. και δεν συνδέονται απαραιτήτως με μία ή και δύο από τις εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες που την έχουν κατοικήσει: σε αυτή την πόλη σφάζουν όλοι και ισοπεδώνουν με διάφορες αφορμές και με ζήλο που πάει πέρα και από τον στυγνότερο εσχατολογικό φανατισμό.
Όπως είναι αναμενόμενο, δεν υπάρχει πουθενά η παραμικρή τοπογραφική αξιοπιστία, αν εξαιρέσει κανείς την (αρχική) θέση της Σιών, τη θέση του Ναού του Σολομώντα και αυτή του Γολγοθά. Ξεκινώντας από τα τοπωνύμια και τη σύγχυση που φέρνει μαζί της η πολυγλωσσία σε συνθήκες σχεδόν μόνιμης αμοιβαίας καχυποψίας μεταξύ εθνοτήτων, φατριών, φυλών, θρησκειών, και εξουσίας και λαού, τίποτε στην Ιερουσαλήμ που δεν έχει ανασκαφεί τους τελευταίους έναν-δύο αιώνες δεν είναι αξιόπιστο. Ο πύργος του Δαβίδ δεν είναι του Δαβίδ, η Χρυσή Πύλη δεν είναι η Χρυσή Πύλη, το Πραιτώριο δεν είναι στο Πραιτώριο, το Τέμενος του Ομάρ κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε κτλ. κτλ. Κάθε τόσο υποχωρεί το οδόστρωμα και πέφτουν πεζοί σε παμπάλαιους υπόγειους ομαδικούς τάφους που ξανακλείνονται άρον άρον.
Όντως unreal city. Και γιοα μένα ακόμα πιο απεχθής απ’ ό,τι πριν.