Σκεφτόμουν προχτές, περίπου 12 χρόνια αφού ο Τάλως έκανε την αρχή με το Ιστολόγιον, ότι δύο ήτανε τα βασικά προβλήματα των μπλογκ ως μέσου, πέρα από όσα συζήτησα εδώ: πρώτον ότι δεν δημιουργήθηκε ποτέ κοινότητα μπλογκάδων και δεύτερον ότι δεν αναπτύχθηκε ποτέ το μπλογκ ως κειμενικό είδος, ως genre.
Η πλάνη ότι οι μπλογκάδες αποτελούσαμε κοινότητα ήτανε και δική μου, μάλιστα μίλαγα πολύ για την μπλογκοκοινωνία. Και ναι μεν στάθηκα τυχερός ώστε γνώρισα ένα σωρό σημαντικούς ή ενδιαφέροντες ανθρώπους και καλούς φίλους χάρη στο ιστολογικό μέσο, όμως κοινότητα μπλογκάδων δεν υπήρξε ποτέ: ο καθένας μας είχε τους δικούς του στόχους, οι οποίοι έχουν αναλυθεί ξανά και ξανά μέχρι καρηβαρίας. Βεβαίως δεν μπαίνω στην ευτελή ή και ατελέσφορη διαδικασία να «ψυχολογήσω» τα κίνητρα όσων γράφαμε σε μπλογκ: τέτοιες εικασίες και αποφάνσεις είναι άνευ περιεχομένου ή εκ του πονηρού. Λέω απλώς ότι κοινότητα οι μπλογκάδες δεν συμπήξαμε ποτέ, ούτε καν με τον οιονεί συλλογικό τρόπο που λειτουργούμε οι χρήστες του twitter ή του facebook.
Το δεύτερο, το ζήτημα του είδους, το διατυπώνω έχοντας κατά νου την καταλυτική για μένα διαπίστωση του Πάνου Θεοδωρίδη (την πηγή δεν τη βρίσκω) ότι σε 50-60 χρόνια θα είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς ποιος γράφει τι στη βάση του ύφους, μόνον το περιεχόμενο θα βοηθάει κάπως. Λέει π.χ. ο Θεοδωρίδης πως ό,τι και να διαβάσουμε από τη δεκαετία του ’30 μάς φαίνεται πανομοιότυπο. Πράγματι, τα μπλογκ καλλιέργησαν ύφος. Αυτό το ύφος, όπως έχει συμβεί και με άλλα κινήματα, είναι τελικά πιο ενιαίο από όσο παραδέχεται ο κάθε ιστολόγος, ο οποίος βεβαίως φρονεί ότι γράφει μοναδικά κι αναγνωρίσιμα.
Αυτή η διαπίστωση περί ενιαίου ύφους φωτίζει ταυτόχρονα τα μπλογκ ως ακυρωμένο (εν τη γενέσει) κειμενικό είδος. Το μπλογκ υπήρξε μέσο και μόνο μέσο. Άλλοι έγραφαν στα μπλογκ τους σημειώσεις ημερολογιακές: τι έφαγαν σε ρώσικο εστιατόριο (μπιφτέκια), πόσο λαμόγια είναι οι Ινδοί (όλοι τους), τι έκαναν στο γραφείο (τσακώθηκαν με την γκιόσα). Άλλοι κατέγραφαν ταξιδιωτικές εντυπώσεις, άλλοι έκαναν επιφυλλίδες και άλλοι χρονογραφήματα — δείτε πόσο επαρκής είναι η ορολογία του έντυπου λόγου και του Τύπου για να περιγράψει π.χ. τον Πιτσιρίκο ή το Βυτίο. Άλλοι καλλιέργησαν μικροδιηγήματα ή ανέβαζαν ποιήματα. Οι πιο κυριλέ ήταν μονοθεματικοί και αφοσιωμένοι, και τα μπλογκ τους αποτελούσαν μονοπρόσωπα περιοδικά ειδικού ενδιαφέροντος, π.χ. για μαγειρική, συνταγές, σεξ, μπάλα, χέβυ μέταλ, αυτοκίνητα, δισκοφιλία.
Η ανάρτηση όμως, το ποστάκι, δεν έγινε ποτέ κειμενικό είδος. Το μπλογκάρισμα καλλιέργησε ένα ύφος, ύφος που μετά από 50-60 χρόνια θα μοιάζει ενιαίο όπως είπαμε, αλλά μέχρι εκεί.
Ίσως λοιπόν επειδή το μπλογκάρισμα δεν κατάφερε να δώσει κειμενικό είδος, έστω γενικών καθηκόντων όπως η επιφυλλίδα ή το χρονογράφημα, τα μπλογκ έμειναν στάσιμα και τελικά μαράθηκαν. Είναι χαρακτηριστικό τι λες σε κάποιον όταν, στη χάση και στη φέξη, δημοσιευτεί κάτι ενδιαφέρον σε μπλογκ: λες π.χ. «διάβασα ένα κείμενο στου Ολντ Μπόυ». Όμως το «κείμενο» δεν είναι κειμενικό είδος, όπως η συνταγή, το ποίημα ή το απόφθεγμα, άρα δεν δεσμεύεται από κανόνες, τους όποιους κανόνες. Ως γνωστόν, αυτοί οι κανόνες διαμορφώνουν τα κειμενικά είδη. Επιπλεον, όπως και αλλού, ό,τι δεν διέπεται από περιορισμούς δεν έχει σαφή λειτουργία, άρα δεν μπορείς να το καλλιεργήσεις και να το ανανεώσεις — όπως λ.χ. σπάζοντας τους κανόνες του.
Με αυτά και μ’ εκείνα, τα μπλογκ στην πλειοψηφία τους ανέδειξαν τελικώς ένα ύφος αποσπασματικό και θυμόσοφο, υπαινικτικό, με αποσιωπήσεις και με πολλά αποσιωπητικά, ελαφρώς μεθυσμένο και ζαβά προυστιανό… Τα μπλογκ ποτίστηκαν από την αμεσότητα και την τεχνητή προφορικότητα της σχολής Κλικ, από τον υποκειμενισμό του χρονογράφου, από τον συναισθηματισμό και τη χαμηλή οπτική γωνία του ερωτοχτυπημένου στιχουργού και του ημερολογιογράφου.
Ακκίστηκαν τα μπλογκ ότι το μικρό, το στιγμιαίο και το καθέκαστο θα εξακτινωνόταν ανεξαιρέτως στο μεγάλο, στο γενικό, στο πολιτικό, στο πανανθρώπινο. Στις εκβολές των μπλογκ βρίσκουμε τα φρη πρες και τη νέα μυθιστοριογραφία του Λιβάνη και του Ψυχογιού.
Στην κληρονομιά των μπλογκ βρίσκεται λοιπόν ο μεγάλος ορθολογίζων υποκειμενισμός του φρη πρες, βρίσκεται και ο συναισθηματισμός που ζούληξε κι έπνιξε τον λυρισμό. Στα τελειώματα των μπλογκ υπάρχει η κενολογία που, είτε μιλάει για το προσωπικό είτε για το συλλογικό, καμώνεται ότι λέει κάτι μόνο και μόνο επειδή περπατάει με ρυθμό και επειδή είναι ντυμένη με καλολογία ή ρητορική ευχέρεια.
Sraosha 